Ήμουν ακόμα στη σχολή δημοσιογραφίας (η οποία ήταν, βεβαίως, το “Εργαστήρι” της οδού Ακαδημίας) όταν διάβασα το βιβλίο του Λυκούργου Κομίνη “Η Κρίση του Ελληνικού Τύπου” –στις σελίδες του ο εκλιπών αλλά ήδη τότε παλαίμαχος δημοσιογράφος σκιαγραφούσε τα προβλήματα των ελληνικών ΜΜΕ πριν ακόμα εμφανιστεί στις οθόνες η ιδιωτική τηλεόραση και με το ιδιωτικό (για την ακρίβεια το δημοτικό) ραδιόφωνο στα πρώτα του βήματα. Αν και το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει το 1985, θεωρούσε ότι τα προβλήματα του ελληνικού Τύπου πήγαιναν πίσω 20 χρόνια –και δεν αναφερόταν μόνο σ' αυτά που σχετίζονταν με την επταετή χούντα. Και όσοι εργαστήκαμε στα διάφορα Μέσα, ξέρουμε ότι ο Κομίνης κάθε άλλο παρά υπερέβαλλε.
Έχοντας όλα αυτά κατά νου, και παρακολουθώντας την εξέλιξη της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας βιομηχανίας ενημέρωσης, δεν μπορώ παρά να αντιμετωπίσω με εύθυμη διάθεση το πρόσφατο άρθρο του Κωνσταντίνου Ζούλα στην “Καθημερινή” το οποίο θίγει το θέμα των έντυπων Μέσων στην εποχή της –καθολικής πλέον- επικράτησης του Internet. Κατά τον κ. Ζούλα (και κατά πολλούς ομολόγους του, Έλληνες και ξένους), η πτώση της κυκλοφορίας των εφημερίδων οφείλεται στο ότι οι αναγνώστες δε χρειάζεται να αγοράσουν την αγελάδα αφού έχουν το γάλα δωρεάν. Και αφού ρωτάει τους αναγνώστες του αν θα πλήρωναν για μια συνδρομητική έκδοση της ψηφιακής “Καθημερινής”, επαναλαμβάνει την ιδέα ενός φόρου 2% επί των υπολογιστών και των ταμπλετών ο οποίος θα διοχετεύεται στους δημιουργούς περιεχομένου.
Η αντίδραση του δημοσιογράφου μου θυμίζει αντίστοιχες αντιδράσεις της μουσικής βιομηχανίας όταν τα στελέχη της συνειδητοποίησαν πόσο είχαν ξεπεραστεί από το Internet –μια ματιά στις τρέχουσες πρακτικές, δείχνει ότι η ιδέα της οριζόντιας φορολόγησης συσκευών μάλλον δεν ήταν η ιδανική. Η ιδέα της χρέωσης του περιεχομένου σε μικρές, πολύ πιο λογικές τιμές με την οποία αρχίζει και τελειώνει το κείμενό του και ο ίδιος ο κ. Ζούλας) είναι πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα όμως δε βλέπω κάτι τέτοιο να συμβαίνει στα ελληνικά ΜΜΕ (όπως γίνεται σε αρκετά ξένα). Και δεν το βλέπω επειδή το πρόβλημα των ελληνικών ΜΜΕ δεν είναι οι “τζαμπατζήδες του Internet” αλλά η κάκιστη ποιότητα των προσφερομένων προϊόντων. Μ' άλλα λόγια, αν τα ελληνικά ΜΜΕ αποφασίσουν να χρεώνουν το περιεχόμενό τους, ελάχιστοι θα το αγοράσουν όχι επειδή έχουν “συνηθίσει στο τζάμπα” αλλά επειδή δεν αξίζει να το αγοράσουν.
Γιατί δεν αξίζει; Επειδή όπως και τα περισσότερα πράγματα στην Ελλάδα, η δημοσιογραφία είναι μέρος ενός δυσλειτουργικού συστήματος που εξυπηρετεί οικονομικά και (μικρό)πολιτικά συμφέροντα –ορισμένες φορές δε, οι σχέσεις και οι δουλείες είναι τόσο εξόφθαλμες που δεν περνούν απαρατήρητες ούτε από τους πιο ανυποψίαστους. Αυτά που κατέγραφε ο Κομίνης πριν από 31 χρόνια δεν ήταν παρά η βάση ενός σαθρού οικοδομήματος το οποίο τις δεκαετίες του 1990 και του 2000 έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη –ακόμα και αν δεν είχε έρθει το Δίκτυο, η νομοτελειακή του κατάληξη ήταν η κατάρρευσή του η οποία ξεκίνησε από τις “αυτοκρατορίες” του λαϊφστάιλ και επεκτείνεται αργά (ή πλέον όχι και τόσο αργά) και σ' αυτές της “σκληρής” ειδησεογραφίας. Αν υπάρχει μια ελπίδα η κατάρρευση αυτή να εμποδιστεί, αυτή σίγουρα δε βρίσκεται στην παρέμβαση του “μπαμπά κράτους” –ακόμα και οι πλέον αφελείς ξέρουν ότι η φανερή και η λιγότερη φανερή εμπλοκή του κράτους όλα αυτά τα χρόνια στα ΜΜΕ είναι η πηγή του προβλήματος, όχι η λύση του.
Σχόλια