Στο ταξίδι μας στο Λονδίνο για τα Sony World Photography Awards η ελληνική αποστολή είχε ένα ακόμη λόγο να χαμογελάει εκτός από το γεγονός βέβαια ότι ήταν παρούσα στο μεγάλο ραντεβού ενός σημαντικού event με παγκόσμια εμβέλεια. Ο έξτρα λόγος δεν ήταν άλλος από τη σημαντική διάκριση του Έλληνα φωτογράφου Κωνσταντίνου Σοφικίτη, ο οποίος αναδείχθηκε νικητής στον ανοικτό διαγωνισμό, στην κατηγορία φωτογραφίας δρόμου. Μία ημέρα μετά την απονομή του βραβείου, με τη… σκόνη της διάκρισης να έχει καθίσει λίγο, είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε τον Κωνσταντίνο και να συζητήσουμε μαζί του. Για τη διαδρομή του στο χώρο, τα φωτογραφικά του μονοπάτια, τη φωτογραφία που διακρίθηκε αλλά και τη σημασία αυτής της διάκρισης.
O Κωνσταντίνος, μαζί με μερικούς ακόμα νικητές των κατηγοριών του ανοικτού διαγωνισμού στα SWPA 2017.
Από τις περιβαλλοντικές οικονομικές μελέτες στη φωτογραφία
Τα φωτογραφικά ερεθίσματα του Κωνσταντίνου ξεκινούν από πολύ νωρίς καθώς τόσο ο πατέρας του Δημήτρης, όσο και μετέπειτα ο αδερφός του Πέτρος, είναι επαγγελματίες φωτογράφοι. Όμως ο ίδιος στις σπουδές του και στα πρώτα του επαγγελματικά βήματα θα κινηθεί σε μια άλλη κατεύθυνση, που τελικά θα τον βγάλει στον ίδιο δρόμο. Έστω και με μια μακρινή παράκαμψη από την Λατινική Αμερική. «Στις αρχές της δεκαετίας, αμέσως μετά τις σπουδές μου στην Αγγλία είχα φτιάξει μια συμβουλευτική εταιρεία πάνω στις περιβαλλοντικές οικονομικές μελέτες και υπέγραψα ένα πρώτο πολύμηνο συμβόλαιο για την παροχή υπηρεσιών. Όμως, κάτι δεν πήγε καλά στη συνεργασία και αποφάσισα να κλείσω τη συμβουλευτική και η αποζημίωση από το συμβόλαιο που έσπασε μου έδωσε τη δυνατότητα –σε χρήματα και χρόνο- να φύγω για ένα ταξίδι εθελοντισμού στο Περού. Εκεί πέρασα 5 μήνες. Σε αυτό το ταξίδι αρχίζω πια να σκέφτομαι πως θέλω να προχωρήσω επαγγελματικά στη ζωή μου» περιγράφει συνοπτικά o Κωνσταντίνος εκείνες τις ημέρες που αποτελούν το σημείο μετάβασής του.
Ωστόσο, ο Κωνσταντίνος επιστρέφοντας πλέον στην Ελλάδα πια θα κυνηγήσει για λίγο ακόμα το επάγγελμα που είχε διαλέξει. Όμως στο πολύ δύσκολο περιβάλλον των πρώτων χρόνων της οικονομικής κρίσης της χώρας μας τα σχέδιά του θα ανατραπούν. «Είχα συνειδητά αποφασίσει να μείνω στην Ελλάδα και να προχωρήσω επαγγελματικά σ’ αυτό που είχα επιλέξει. Όμως, μέσα σε ενάμισι περίπου μήνα, στην προσπάθειά μου να βρω δουλειά στην Ελλάδα, αναίρεσα τα 6 χρόνια σπουδών». Η ζύμωση στο ταξίδι που είχε προηγηθεί και οι δυσκολίες που συναντά τον ωθούν τελικά στη φωτογραφία. «Στο ταξίδι στη Λατινική Αμερική ένιωσα ότι σ’ αυτό που θα επιλέξω ήθελα να έχω την πολυτέλεια του χρόνου και τα ταξίδια, στοιχεία που σου προσφέρει ένα ελεύθερο επάγγελμα, όπως αυτό του φωτογράφου» αναφέρει στην κουβέντα μας και το επαγγελματικό ξεκίνημά του το 2011 τον βρίσκει στο πλάι του αδερφού του Πέτρου, που ήδη ασχολείται με τη φωτογραφία, ταξιδιωτική και φωτογραφία γάμου. Μια συνεργασία μεταξύ των δύο αδερφών που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. «Συνδυάζοντας πολλές φορές τα ταξίδια, μικρά ή λίγο μεγαλύτερα, αρχίζω να βλέπω με ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον τη φωτογραφία και να χτίζω σιγά, σιγά τη διαδρομή μου. Ο χρόνος μου, από τότε και μέχρι σήμερα μοιράζεται σε δύο περιόδους. Στη φωτογράφιση γάμου, που στην Ελλάδα είναι μια περίοδος που κρατάει στο μέγιστο Μάιο με Οκτώβριο και η οποία αποτελεί και τη βασική πηγή εισοδήματος και στα ταξίδια που επιλέγω να κάνω τους επόμενους μήνες για τα προσωπικά μου project».
Τα φωτογραφικά μονοπάτια του Κωνσταντίνου
Από το 2011 μέχρι και σήμερα, ο Κωνσταντίνος έχει επισκεφθεί αρκετούς προορισμούς στις ΗΠΑ, τη Λατινική Αμερική, την Καραϊβική, την Ασία, την Αφρική, με βασικό άξονα, την ιστορική τους σημασία και κουλτούρες που τείνουν να χαθούν, δουλεύοντας προσωπικά του project. Είναι και προορισμοί που ταιριάζουν στα είδη φωτογραφίας που τον ενδιαφέρουν, τη φωτογραφία δρόμου και τα περιβαλλοντικά πορτραίτα. «Είναι δύο κατηγορίες που συσχετίζονται μεταξύ τους και νιώθω έντονη την ανάγκη να δουλέψω σ’ αυτές. Είναι δύο αντικείμενα που με γοητεύουν αφάνταστα και τα κυνηγάω πολύ σε κάθε ταξίδι μου. Είτε διαβάζοντας το φυσικό φως είτε χρησιμοποιώντας μια τεχνητή πηγή. Θεωρώ ότι έχουν πολύ μεγάλη ένταση σαν εικόνες και ότι η γοητεία τους δεν σταματάει ποτέ και σε εκπλήσσει».
"Σπίτι στην κεντρική πλατεία ενός χωριού στην Κούβα που χρησιμοποιείται για μαθήματα χορού, εκθέσεις ζωγραφικής κα. Η ιδιαιτερότητα αυτής της εικόνας είναι ότι ο χορογράφος είναι τυφλός και χορογραφεί με τον ήχο της κοπέλας που χορεύει. Σιενφουέγκος, Κούβα Ιανουάριος 2017".
Έτσι, ο παράγοντας άνθρωπος είναι κυρίαρχος στη φωτογραφία του. Στο περιβάλλον που ζει και υπάρχει καθημερινά. Ωστόσο, όπως ο ίδιος μας τονίζει, δεν κυνηγάει να αποτυπώσει τη δυστυχία. Αυτό είναι ένα είδος φωτογραφίας που δεν τον αντιπροσωπεύει. Αντιθέτως προσπαθεί να αναδείξει «την περηφάνια και τη δύναμη που έχουν παρά τις δυσάρεστες καταστάσεις που ζουν» καθώς οι περισσότεροι προορισμοί του αφορούν υποβαθμισμένες περιοχές. «Είναι κάτι που μπορείς να το δεις στο βλέμμα, στην κίνησή τους, στον τρόπο ζωής τους, είναι κάτι που με συναρπάζει και προσπαθώ να το αποτυπώσω με τη φωτογραφία μου» σημειώνει.
Απαραίτητη η αυτοπεποίθηση στο φωτογράφο
Δυστυχώς το ενδιαφέρον για την εμπορική ή καλλιτεχνική φωτογραφία στην Ελλάδα είναι αρκετά περιορισμένο. Γεγονός που απογοητεύει αρκετές φορές Έλληνες φωτογράφους με ωραίες δουλειές. Ευτυχώς για τα δύο αδέρφια, Πέτρο και τον Κωνσταντίνο, αυτό δεν αποτέλεσε εμπόδιο αλλά ένα κίνητρο για να κατευθυνθούν από το 2014 σε αγορές και εκθέσεις του εξωτερικού για να προωθήσουν τη δουλειά τους. «Η απαξίωση σε ένα βαθμό της φωτογραφίας στην Ελλάδα αποτέλεσε μια ευκαιρία, ένα κίνητρο για να απευθυνθούμε σε άλλες αγορές» μου αναφέρει, προσθέτοντας ότι «η κουλτούρα της έκθεσης, της δημιουργίας μιας φωτογραφικής ενότητας και της πώλησής της στο εξωτερικό προϋπήρχε στον οικογενειακό κύκλο από τον πατέρα του, που νωρίτερα είχε κάνει αντίστοιχες κινήσεις. Το ελεύθερο επάγγελμα του φωτογράφου απαιτεί πολύ μεγάλη αυτοπεποίθηση. Όχι βεβαίως να υπερεκτιμάς τη δουλειά σου αλλά να τη σέβεσαι και να την εκτιμάς. Αυτό θα πρέπει να είναι το προσωπικό σου κίνητρο που να σε ωθεί να κυνηγάς για να βρίσκεις επιλογές σε αυτό που κάνεις. Στη δουλειά μας μια τέτοια επιλογή είναι να απευθυνθείς σε νέες αγορές, σε έναν κόσμο στον οποίο ναι μπορεί να είσαι πολύ μικρότερο ψάρι αλλά μπορείς να βρεις το δρόμο σου» καταλήγει.
Βενετία, Μάρτιος 2017
Ταυτόχρονα, η συμμετοχή σε διεθνείς διαγωνισμούς, όπως τα Sony World Photography Awards κ.α. δεν θα πρέπει να αποσκοπεί απαραίτητα στην διάκριση αλλά να αποτελέσει ένα καλό μέσο για να αποκτήσεις μια καλή εικόνα για το επίπεδό σου αλλά και το που θέλεις να φτάσεις.
Για τον Κωνσταντίνο τα SWPA δεν ήταν ο πρώτος διεθνής διαγωνισμός που συμμετείχε. Αντιθέτως, είναι κάτι που το επιχειρεί όποτε μπορεί και σε έναν προηγούμενο του πρακτορείου Magnum, είχε μια μικρότερη διάκριση από αυτήν που πέτυχε φέτος. «Η φετινή διάκριση ήρθε να μου δείξει ότι αυτό που κάνω έχει μια δυναμική, να μου δώσει ένα επιπλέον κίνητρο, ιδιαίτερα σε ένα είδος φωτογραφίας που με ενδιαφέρει πολύ» σημειώνει, προσθέτοντας ωστόσο ότι δεν μπορεί να χαρακτηρίσει συνολικά τη δουλειά του. «Έχω πολύ δρόμο μπροστά μου που πρέπει να διανύσω» σημειώνει.
Η σημερινή υπερέκθεση στη φωτογραφία
Με τον Κωνσταντίνο συζητήσαμε και για το πως έχει αλλάξει το τοπίο της φωτογραφίας η σημερινή υπερέκθεση σ’ αυτήν τόσο για τον ίδιο το φωτογράφο όσο και για το κοινό. «Όπως όλα έχει μια θετική αλλά και μια αρνητική ανάγνωση. Επιλέγω ωστόσο να βλέπω πάντα τη θετική εικόνα και πιστεύω ότι αυτή η υπερέκθεση μπορεί να εκπαιδεύσει μια κουλτούρα προς την καλή εικόνα. Χτίζεται λοιπόν σταδιακά μια ανάγκη του ευρύτερου κοινού στο να ζητάει την καλή εικόνα. Ως επαγγελματίας φωτογράφος μου κάνει καλό γιατί διευρύνει θα μπορούσα να πω το κοινό στο οποίο απευθύνομαι» σημειώνει, προσθέτοντας ωστόσο και την άλλη πλευρά του νομίσματος. «Ταυτόχρονα, χτίζεται ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον που αναγκαστικά σε ωθεί να γίνεσαι καλύτερος. Συναντάμε καθημερινά πολύ ωραίες εικόνες που προέρχονται ακόμα και από ανθρώπους που ασχολούνται με τη φωτογραφία ερασιτεχνικά ή περιστασιακά, ένα φαινόμενο που σε έναν επαγγελματία φωτογράφο θα πρέπει να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη για να βελτιώνεται συνεχώς».
Παλιά Αβάνα, Κούβα, Ιανουάριος 2017
Απαραίτητος ο σεβασμός στη δουλειά μας
Για κλείσιμο της συζήτησής μας ρωτήσαμε από τον Κωνσταντίνο αν είχε να δώσει κάποια συμβουλή προς νέους φωτογράφους. Άλλωστε, χωρίς να έχει κλείσει ακόμα τα 30 του χρόνια δεν υπάρχει και αυτή η «απόσταση» με κάποιους που κάνουν τα πρώτα τους βήματα. Ο ίδιος αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει τον όρο συμβουλή, καθώς δεν πιστεύει ότι έχει φτάσει σε κάποιο σημαντικό επίπεδο που να του επιτρέπει κάτι τέτοιο. Όμως, «αυτό που θα έλεγα στο επίπεδο μιας κουβέντας είναι ότι για εμένα είναι πολύ σημαντική αρετή η ταπεινότητα. Ο σεβασμός ως προς αυτούς που φωτογραφίζεις, ως προς αυτούς που έρχονται να σου δώσουν τα χρήματά τους, ως προς τους συναδέλφους σου. Είναι πολύ εύκολο να χάσεις κάτι από τα παραπάνω. Από μια διάκριση, από μια δουλειά, από οτιδήποτε άλλο. Είναι λοιπόν απαραίτητο για εμένα να χτίσεις και να διατηρήσεις αυτήν την ταπεινότητα, τον σεβασμό που προανέφερα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μικρύνεις και τα περιθώρια αποτυχίας.
Η φωτογραφία δεν είναι μια δουλειά που θα σου αποφέρει εκατομμύρια αλλά αν έχεις όλα τα παραπάνω πιστεύω ότι θα σου προσφέρει κάτι ακόμα πιο πολύτιμο από τα χρήματα: θα συνεχίσεις να την απολαμβάνεις σε βάθος χρόνου.»
Ένα μικρό δείγμα από τις φωτογραφίες του Κωνσταντίνου, με δική του περιγραφή
Το συγκεκριμένο περιβαλλοντικό πορτρέτο έχει ιδιαίτερη σημασία για εμένα γιατί πίσω από αυτό κρύβεται ένα προσωπικό βίωμα που με χαρακτηρίζει και είναι καθοριστικής σημασίας στην γοητεία που μου ασκεί το περιβαλλοντικό πορτρέτο. Πιο συγκεκριμένα, η φωτογραφία τραβήχτηκε στα σύνορα του Βιετνάμ και της Κίνας στης παρυφές των Ιμαλαΐων. Εκεί κατέληξα μπαίνοντας αρχικά σε ένα λάθος λεωφορείο και διασχίζοντας το βόρειο Βιετνάμ για περίπου 12 ώρες με δύο αγαπημένους εξίσου ιχνηλάτες φίλους. Στην συνέχεια βρεθήκαμε τυχαία σε έναν γάμο στο χωρίο που μας άφησε το λεωφορείο. Στον γάμο φάγαμε αλλά κυρίως ήπιαμε το ντόπιο ποτό τους που μοιάζει με κακό ελληνικό τσίπουρο. Αφού βοηθήσαμε στο μάζεμα των τραπεζιών του γάμου που γινόταν στο προαύλιο ενός νηπιαγωγείου μαζέψαμε τα backpack μας με τα λιγοστά ρούχα που είχαμε και τον φωτογραφικό μας εξοπλισμό και ξεκινήσαμε να περπατάμε κυριολεκτικά προς άγνωστη κατεύθυνση μέσα στο πυκνό δάσος των Ιμαλαΐων. Όταν πλέον βράδιασε και είχαμε χάσει όλες μας τις ελπίδες για μια αξιοπρεπή διαμονή πέσαμε πάνω σε ένα σπίτι/καλύβα και χτυπήσαμε την πόρτα και εμφανίστηκαν τα ανίψια της συγκεκριμένης κυρίας και μας έκαναν να νιώσουμε σαν να τους ξέρουμε χρόνια. Το κακό τσίπουρο μαζί με το παραδοσιακό τους Μπόνγκ μας έκανε παρέα μέχρι να πέσουμε στο πάτωμα που θα μας φιλοξενούσαν. Το σπίτι που φιλοξενηθήκαμε ανήκε στην γιαγιά στην φωτογραφία. Αυτό το πορτρέτο είναι συνεπώς σημαντικό για εμένα διότι στα μάτια της γιαγιάς καθρεφτίζονται αναμνήσεις με φίλους, φωτογραφικές αναζητήσεις και μια διαρκή ανάγκη για εξερεύνηση και παρατήρηση. Bac Ha, Vietnam, April 2016
Σε αυτή την ατμοσφαιρική εικόνα προσπάθησα να αποτυπώσω τις τεράστιες ταξικές, κοινωνικές και πολεοδομικές διαφορές που σου προσφέρει απλόχερα μια χώρα/πόλη όπως είναι το Honk Kong. Σε αυτή την πόλη στην μια πλευρά του δρόμου νιώθεις σαν να είσαι κάπου στο μέλλον και στην άλλη πλευρά νομίζεις ότι σε βάλανε κομπάρσο σε μια ταινία με θέμα την βιομηχανική επανάσταση τον 18ο αιώνα. Η εικόνα τραβήχτηκε στην ιστορική φρουταγορά του Hong Kong που χρονολογείται από το 1913 και θεωρείτε από τις μεγαλύτερες της Κίνας. Σε αυτή την αγορά μεγάλες κεντρικές αρτηρίες κλείνουν από τις 4 μέχρι τις 6 τα ξημερώματα για ανεφοδιασμό. Το τοπίο μοιάζει με το βορβαδισμένο Βούκοβαρ της Σερβίας την περίοδο του εμφύλιου πολέμου, όμως είναι απλώς μόνο οι εκατοντάδες χιλιάδες μικροπωλητές και οι κάτοικοι από τις γειτονιές του Hong Kong που κάνουν τα ψώνια τους. Ήταν και παραμένει μια πολύ δυνατή εμπειρία για εμένα η βόλτα μου σε εκείνη την αγορά που φιλοξενεί τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά της Κίνας! Χονκ Κονγκ, Απρίλιος 2016
Ένα street party, περισσότεροι Κουβανοί και λιγότεροι τουρίστες ανάμεσα τους και εγώ. Η ώρα περασμένες 2 τα ξημερώματα. Μια εφημερίδα που θα μπορούσε να μια φυλλάδα της επόμενης μέρας από την πτώση του Fulgencio Batista πίσω στη δεκαετία του τέλους του 50' και αρχής του 60' και ένας αμετανόητος Κουβανός είναι τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης φωτογραφίας. Ο λόγοι που είναι ανάμεσα στις εικόνες που δύσκολα ξεχνάω είναι γιατί είναι μια εικόνα που θα μπορούσε να έχει τραβηχτεί πριν 4 δεκαετίες ενώ τραβήχτηκε πριν 4 μήνες. Αυτό που γράφουν για την Κούβα ότι είναι παγιδευμένη στον χρόνο αποτυπώνεται στην ασπρόμαυρη φωτογραφία που τράβηξα εκείνο το βράδυ (μετά από πολύ ρούμι!!!)! Συχνά αναζητώ μια διαχρονικότητα στις εικόνες μου, στην Κούβα η διαχρονικότητα συναντά το είδος φωτογραφίας που υπηρετώ και αγαπώ περισσότερο. Αυτό της φωτογραφίας δρόμου! Παλιά Αβάνα, Κούβα, Ιανουάριος 2017
Αυτή η εικόνα τραβήχτηκε το τελευταίο βράδυ στην Κούβα. Την παρατηρώ ξανά και ξανά και με κάνει να αναιρώ τον εαυτό μου. Το λέω αυτό διότι στην Κούβα είχα την τύχη να βρεθώ και πριν την άρση του εμπάργκο και τον θάνατο του ηγέτη της Κούβας Φιντέλ Κάστρο. Τότε δημιούργησα μια φωτογραφική ενότητα και την ονόμασα "Υποσχέσεις" διότι παρατηρούσα στην συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου στους δρόμους μια προσμονή για ένα τέχνασμα της παγκοσμιοποίησης που είχε κινητήριο δύναμη την στέρηση ενός λαού από βασικά είδη ανάγκης για πολλές δεκαετίες. Την δεύτερη φορά που πήγα ένιωσα μέσα από τις βόλτες στους δρόμους της Αβάνας ότι μπορεί ένα μέρος του κόσμου να αφουγκράζεται τα άσχημα στοιχεία της παγκοσμιοποίησης αλλά υπάρχει και κόσμος που αναμένει την αλλαγή χωρίς να θέλει να αλλοιώσει κάτι από την κουλτούρα του που είναι ως επί το πλείστων ο χορός, και η περηφάνια. Σε αυτή την εικόνα μπόρεσα να δω και τα δύο μέσα στους ανθρώπους που απεικονίζονται. Παλιά Αβάνα, Κούβα, Ιανουάριος 2017
Περισσότερες φωτογραφίες από δουλειές του Κωνσταντίνου Σοφικίτη μπορείς να βρεις:
Site: www.csofikitis.com
instagram: c_sofikitis
Σχόλια